De Europese auto-industrie staat op een cruciaal keerpunt. De verplichte elektrificatie en toenemende concurrentie uit China zorgen voor onzekerheid en verlies aan rentabiliteit met fabriekssluitingen en jobverlies tot gevolg. Om deze uitdagingen aan te gaan, heeft Europees Commissievoorzitter Ursula von der Leyen in januari de Strategische Dialoog over de Toekomst van de Europese Auto-industrie gelanceerd. Hieruit is een Actieplan voortgekomen, dat vandaag door de Europese Commissie werd voorgesteld. Het bevat concrete maatregelen om de sector duurzaam en innovatief te houden.
Investeringen in batterijgrondstoffen
Om een sterke Europese productie te behouden en strategische afhankelijkheid te voorkomen, stelt de Europese Commissie € 1,8 miljard beschikbaar. Dat bedrag zal worden ingezet voor de ondersteuning van de toeleveringsketen van batterijgrondstoffen, wat gezien wordt als een cruciale stap voor de groei van de Europese auto-industrie.
Von der Leyen benadrukte het belang van innovatie en duurzaamheid en zei dat er nog erg veel onbenut potentieel op de wereldmarkt is als het gaat om innovatie en schone oplossingen. “Ik wil dat onze Europese auto-industrie voorop loopt. We zullen binnenlandse productie stimuleren om afhankelijkheden te voorkomen, met name voor batterijproductie. We blijven vasthouden aan onze emissiedoelstellingen, maar met een pragmatische en flexibele aanpak” zegt ze.
Meer en snellere innovatie en transitie naar schone mobiliteit
De Europese autofabrikanten lopen achter op het gebied van sleuteltechnologieën. Om hen te helpen een leidende rol te spelen in de overgang naar AI-gestuurde, verbonden en autonome voertuigen, wordt de European Connected and Autonomous Vehicle Alliance opgericht. Deze alliantie zal de bedrijven uit de Europese auto-industrie samenbrengen om de ontwikkeling van de volgende generatie voertuigen te versnellen en de regelgeving rond autonome voertuigen te ontwikkelen. Daarnaast worden testomgevingen en regelgevende 'sandboxes' gecreëerd om innovaties in autonome voertuigen te stimuleren. Hiervoor wordt via het Horizon Europe-programma € 1 miljard beschikbaar gesteld tussen vandaag en 2027.
Meer flexibiliteit voor CO2-normen
De Europese Commissie erkent de behoefte aan meer flexibiliteit in de CO2-doelstellingen en stelt daarvoor een wijziging van de CO2-normen voor auto's en bestelwagens voor. Dat werd al op 3 maart bekendgemaakt. De maatregel houdt in dat autofabrikanten een periode van drie jaar (2025-2027) krijgen om hun uitstootdoel te bereiken, zodat tekorten in bepaalde jaren kunnen worden gecompenseerd met overschotten in andere jaren.
Om de vraag naar Europese emissievrije voertuigen te stimuleren, worden aanvullende maatregelen genomen, zoals verbeterde batterijgezondheid en repareerbaarheid, en consumentenstimulansen.
Ondersteuning van de toeleveringsketen en werknemers
Om een concurrerende batterijproductie in Europa te verzekeren voorziet het Innovatiefonds extra financiering. Daarnaast onderzoekt de Commissie directe productiesteun voor batterijproducenten.
De Commissie pakt ook de uitdagingen aan op het gebied van werkgelegenheid in de industrie. Het European Fair Transition Observatory zal gegevens verzamelen om toekomstige werkgelegenheidstrends in kaart te brengen. Daarnaast wordt extra financiering vrijgemaakt via het Europees Sociaal Fonds Plus (ESF+) om werknemers in de sector te ondersteunen bij omscholing en heroriëntatie.
Sterkere concurrentiepositie op de wereldmarkt
Om de Europese auto-industrie te beschermen tegen oneerlijke concurrentie zal de Commissie handelsbeschermingsinstrumenten inzetten, zoals antidumpmaatregelen. Daarnaast wordt er onderhandeld met handelspartners om de markttoegang en grondstoffenvoorziening te verbeteren. Verder worden regels voor buitenlandse investeringen in de Europese auto-industrie aangescherpt om de concurrentiekracht op lange termijn te waarborgen.
Koolstofvrije bedrijfswagenparken
Naast de algemene plannen pakte de Europese Commissie ook uit met een tekst rond het terugdringen van de CO2-uitstoot van bedrijfsvloten, die in Europa goed zijn voor zo’n 60% van alle inschrijvingen van nieuwe voertuigen.
De Commissie stelt dat, hoewel er reeds CO₂-emissienormen zijn vastgesteld voor personenauto's, bestelwagens en zware voertuigen, aanvullende maatregelen nodig zijn om de vraag naar emissievrije voertuigen te stimuleren. Dit is vooral relevant voor bedrijfsvoertuigen, die doorgaans meer kilometers afleggen en daardoor een grotere impact hebben op de totale transportemissies.
Het versnellen van de adoptie van emissievrije voertuigen binnen bedrijfsvoertuigenparken biedt meerdere voordelen, stelt de Commissie:
Versterking van de Europese automobielsector: Een verhoogde vraag naar emissievrije voertuigen kan de groei en concurrentiekracht van de Europese automobielindustrie stimuleren.
Verbetering van de luchtkwaliteit: Emissievrije voertuigen verminderen luchtvervuiling, wat vooral in stedelijke gebieden leidt tot een betere luchtkwaliteit en gezondheidsvoordelen voor de bevolking.
Ondersteuning van de tweedehandsmarkt: Bedrijfsvoertuigen komen vaak na 3 tot 5 jaar op de tweedehandsmarkt. Door deze te elektrificeren, wordt het aanbod van betaalbare emissievrije voertuigen voor particuliere kopers vergroot.
De Commissie werkt aan een wetgevingsvoorstel om de opname van emissievrije voertuigen in bedrijfsvoertuigenparken te versnellen, en wil dat tegen het einde van het jaar klaar hebben. In de tussentijd worden lidstaten aangemoedigd om proactieve maatregelen te nemen, zoals het aanpassen van belastingvoordelen en het verbeteren van de laadinfrastructuur, om de transitie naar emissievrije bedrijfsvoertuigen te ondersteunen.
Nationale overheden worden aangemoedigd om belastingvoordelen, subsidies en andere financiële prikkels in te zetten om bedrijven te helpen bij de overstap naar elektrische of waterstofvoertuigen.
De Commissie kijkt ook naar mogelijkheden voor EU-financiering om infrastructuur en aanschafkosten te ondersteunen en roept lidstaten en bedrijven op om de laadinfrastructuur op bedrijfslocaties en in het openbaar domein te verbeteren. Publieke instellingen worden dan weer aangemoedigd om in hun eigen wagenparken het voortouw te nemen en sneller over te schakelen naar emissievrije voertuigen.
Achtergrond
Het Actieplan is het resultaat van een breed overlegproces, gestart met de Strategische Dialoog over de Toekomst van de Auto-industrie in januari 2025. Het plan is gebaseerd op een openbare raadpleging en het werk van meerdere commissarissen en werkgroepen. De maatregelen moeten ervoor zorgen dat Europa een wereldleider blijft in een duurzame en innovatieve auto-industrie.
