De bekende uitspraak “elk nadeel heeft z’n voordeel*”, hier dus in een vorm van dichterlijke vrijheid omgekeerd, is de meesten welbekend. De huidige situatie van versnelde elektrificatie van het (bedrijfs-)wagenpark, een meevaller in de transitie naar een klimaatneutrale transportsector, komt echter met de nodige nadelen voor de federale regering. Op het vlak van het Voordeel van Alle Aard, maar ook door een mogelijk sneller dan verwacht verlies aan inkomsten.
Elk voordeel…
Door de zogenaamde “Wet Van Peteghem”, die de bedrijfswagenfiscaliteit overduidelijk in de richting van emissieloze mobiliteit heeft gedwongen door voor alle nu bestelde auto’s met een verbrandingsmotor de fiscale aftrekbaarheid te laten uitdoven en (vooral) de CO2-solidariteitsbijdrage sterk te verhogen, is de evolutie van de bedrijfsautovloot richting elektrisch onomkeerbaar ingezet. Uit een artikel van De Tijd van vandaag blijkt dat de overgang naar elektrische bedrijfsauto’s nog sneller loopt dan geanticipeerd. Een uitstekende zaak als je kijkt naar het doel om de uitstoot van het nationale wagenpark terug te dringen en ons steentje bij te dragen aan het onder controle houden van de klimaatopwarming. Het voordeel uit de titel dus…
… heeft zijn nadeel
Maar terwijl het spreekwoord het over een voordeel heeft, vermeldt het ook een nadeel. Bij de elektrificatie is dat een dubbel nadeel. Het eerste heeft te maken met een probleem met de berekening van de referentiewaarden voor het Voordeel van Alle Aard, waar op voorhand duidelijk onvoldoende over nagedacht is, een tweede heeft te maken met een snellere terugloop van de inkomsten uit accijnzen, de belasting op verworpen uitgaven, de solidariteitsbijdrage en de belasting op het Voordeel Alle Aard.
Het Voordeel van Alle Aard, het bedrag dat bij het brutoloon van de gebruiker van een bedrijfswagen die er ook privé mee mag rijden wordt geteld om hem op dat voordeel te belasten, wordt mede bepaald door het vergelijken van de CO2-uitstoot van de auto in kwestie met de gemiddelde uitstoot van nieuw ingeschreven auto’s in ons land in het voorgaande jaar. Traditioneel legt de federale regering die nieuwe referentiewaarden in november of december vast, zodat de sociale secretariaten en alle andere betrokkenen voor het volgende kalenderjaar met de nieuwe gegevens aan de slag kunnen.
Dit jaar loopt die procedure mank. Terwijl ondergetekende al sinds half december tracht om een antwoord te krijgen op de vraag naar de nieuwe referentiewaarden, om voor een fiscale update te kunnen zorgen, is vandaag, op 12 januari van het nieuwe jaar, alleen bekend dat er nog niets beslist is. De regering heeft een probleem. De gemiddelde uitstoot van nieuwe auto’s zakt namelijk sneller dan ooit, door de opgedreven elektrificatietrend, waardoor voor gebruikers van een firmawagen met een verbrandingsmotor potentieel een aanzienlijke belastingverhoging dreigt. De uitstoot van hun auto verandert namelijk niet, terwijl de referentiewaarde verder daalt. Het verschil tussen beide waarden, dat bepaalt hoe hoog het VAA zal zijn, stijgt dus, en daarmee ook de te betalen belasting.
Omdat een te felle stijging van het VAA voor bestuurders van een bedrijfswagen met een diesel- of benzinemotor (bovendien in een verkiezingsjaar) absoluut niet wenselijk is, heeft federaal minister van financiën Vincent Van Peteghem laten weten dat hij wil bekijken hoe die stijging getemperd kan worden. Zoiets moet vanzelfsprekend in de schoot van de regering beslist worden, en dat is moeilijk, want op dit moment vertoeft de premier met een deel van zijn ministers in China. Daardoor kan er vandaag dus geen beslissing genomen worden over dit heikele punt. De volgende ministerraad is gepland voor vrijdag 19 januari. Ten vroegste dan zou er dus duidelijkheid kunnen zijn over hoe de regering dit wil aanpakken. Het spreekt voor zich dat dat veel te laat is voor sociale secretariaten en werkgevers om de loonberekening voor januari nog aan te passen, waardoor (ten vroegste) in februari dan een aanpassing zal moeten gebeuren. We houden u vanzelfsprekend op de hoogte van het resultaat van de besprekingen.
Nog een groter issue
Maar de moeilijkheden bij het vaststellen van de referentiewaarden voor het VAA zijn maar klein bier vergeleken met het inkomstenverlies voor de federale overheid dat dreigt wanneer de elektrificatie van de bedrijfswagens in het huidige tempo blijft verdergaan. Doordat alleen nog elektrische (of waterstof-)auto’s van een voordelig fiscaal regime genieten keldert het aandeel benzine- en dieselauto’s zienderogen. Sneller dan verwacht. Daarmee lopen dus ook de fiscale inkomsten terug. Elektrische auto’s zijn volgens de huidige wetgeving namelijk nog volledig fiscaal aftrekbaar wanneer ze besteld worden tot en met 2026, blijven ook wanneer ze in 2027 en 2028 worden besteld voor respectievelijk 95 en 90 procent aftrekbaar en zouden pas tegen 2031 (voor dan bestelde exemplaren) terugvallen op een fiscale aftrek van 67,5 procent, in lijn met wat de gemiddelde aftrek was voor auto’s met een verbrandingsmotor in de voorbije jaren.
Ook het Voordeel van Alle Aard, dat voor elektrische (en plug-inhybride) auto’s berekend wordt op een vast percentage van 4 procent van de fiscale cataloguswaarde en daardoor het laagst mogelijke is, zal de inkomstenstroom naar de federale regering doen verminderen.
Tel daar de lagere inkomsten voor de sociale zekerheid bij, door de veel lagere solidariteitsbijdrage voor elektrische auto’s en de verwachte sterke afname van de inkomsten uit btw en accijnzen op brandstoffen (die niet worden gecompenseerd door accijnzen op de geladen elektriciteit) en het wordt duidelijk dat het in de komende jaren niet evident zal zijn voor de regering om zoals in het verleden systematisch gebeurde zo’n € 20 miljard te puren uit belastingen op auto’s en de bestuurders ervan.
Dat zo’n minderinkomsten niet structureel mogen zijn, omdat de regering de bijdragen van de automobilist nodig heeft, leidt er ongetwijfeld toe dat de huidige voordelige regeling voor elektrische bedrijfswagens sneller gewijzigd zal worden dan zoals nu voorzien is in de huidige wet, die het kader heeft vastgelegd tot en met 2031. Dat is geen goed nieuws voor ondernemers en zelfstandigen en het valt af te wachten hoe de volgende regering(en) daar mee zullen omgaan.
*De uitspraak “elk nadeel heeft z’n voordeel” wordt toegeschreven aan Ajax- en Barcelona-icoon Johan Cruijff, maar die blijkt er niet de auteur van te zijn. Ze komt namelijk van Wim Van Hanegem, Feyenoord-corifee. Dat blijkt althans uit dit stuk van de Nederlandse omroep NOS uit 2018.
