Anno 2024 zijn alle auto’s populair, zolang het maar SUV’s zijn. Dat klopt natuurlijk niet helemaal, er bestaan ook nog wel enkele andere ‘geliefde’ wagentypes. Maar naar cabrio’s en coupés is het al wat langer zoeken, monovolumes en zelfs breaks worden zeldzamer en een compacte of middelgrote hatchback met driedeurskoetswerk vind je op die van Mini na al helemaal niet meer. Er waren tijden dat constructeurs wél tegen de stroom durfden inroeien, getuige de bijzonder originele Mazda 121 uit dit verhaal. 

Toen Dacia zijn eerste Logan lanceerde, had die compacte en budgetvriendelijke auto een ‘klassiek’ vierdeurskoetswerk. Dat heeft de huidige generatie nog altijd, al wordt die op de meeste West-Europese markten dus niet meer aangeboden. Stel je voor, van de eerste Renault 5 uit de jaren 70 bestond voor Spaanse klanten ook een tijdje een 7- of Seite-variant met een gescheiden koffer met dus zo’n horizontaal deksel erop. In het autotijdperk er nog voor, was dat trouwens heel normaal. Google maar eens naar foto’s van de Renault 8 en 10 of de Simca 1000 en je ziet meteen wat we bedoelen, bij die auto’s zat de motor trouwens nog... achterin.

Het bolhoedje

In de jaren 80 hadden de klanten uit de lagere segmenten van de markt natuurlijk al een uitgesproken voorkeur voor handigere wagenconcepten. Voor zowat alle stads- en aanverwante wagens kon je kiezen uit drie- en vijfdeursmodellen. Hatchbacks dus, met een grote en quasi verticale kofferklep voor een vlotte toegang tot de modulaire laadruimte. Ook de eerste Mazda 121 uit 1988, het resultaat van een samenwerkingsproject met Ford en Kia, was zo’n autootje. 

In 1990 kwam de altijd al wat eigenzinnige Japanse constructeur dan plots aanzetten met een heel ‘andere’ 121, een vierdeursmodelletje dat door zijn dan ook nog eens lichtjes afgeronde dak al snel de bijnamen – raad eens – ‘bolleke’ en ‘bolhoed’ meekreeg. Zeker, er werd mee gelachen. Maar dat was zelden ‘slecht’ bedoeld, want de Japanners durfden tenminste nog eens verrassen met een wagenconcept waar eigenlijk niemand zich in die dagen nog aan verwachtte.

Elektrisch canvasdak

De 121 was zijn carrière in het eigen Japan gestart als Autozam Revue, het eerste deel van die naam stond voor de Mazda-divisie die zich bezighield met compacte auto’s. Naar Europa kwam hij dus wel als Mazda 121, die voornaam was hier toen immers al eventjes bekend. Vanaf 1991 werd de wagen beschikbaar met een stoffen plooidak met elektrische bediening, wat hem als halve cabrio zo mogelijk nog wat guitiger maakte. Terwijl de concurrentie bij het ontwerpen van (zelfs) compacte auto’s al wel eens wat aandacht schonk aan de stroomlijn en dus de aerodynamica, lapten de Mazda-designers daar net wel hun laars aan. De luchtweerstandscoëfficient was naar verluidt zelfs aan de ‘dramatische’ kant, maar daar lag het publiek toen nog niet echt wakker van.

Er was keuze uit drie benzinemotoren van 1,1 tot 1,5 liter, in combinatie met een manuele vijfbak of een viertrapsautomaat. Van topprestaties was er hoegenaamd geen sprake, aan GTI- of aanverwante varianten deden ze toen ook niet bij Mazda. Een vermogen van 88 pk voor de 1.5, verder ging het niet. Als we het ons goed herinneren, zat er in het Belgische aanbod trouwens alleen een 1.3 van een goede 70 pk. Of de 121 een commercieel succes werd? Eigenlijk niet, ook al kon de origineel gevormde wagen nochtans best wel op wat sympathie rekenen. Maar hij was niet echt goedkoop en met dat voor zijn segment toen dus wel al ongewone vierdeursconcept natuurlijk ook lang niet zo praktisch als de ‘kleintjes’ van de concurrentie.

Gedaan met lachen

De combinatie van compacte en ronde vormen inspireerde mogelijk wel andere designers. Je vond ze enkele jaren later bijvoorbeeld ook terug bij de evengoed heel originele Ford Ka, al was dat qua concept dus wel een hatchback. Bij Mazda draaiden ze de knop echter helemaal om. De vijfdeurs-Demio die in 1988 werd gelanceerd, kon ergens wel als de opvolger van de 121 worden gezien. Maar dat was dus echt geen origineel, laat staat gedurfd ontwerp meer. De naam 121 keerde later nog wel even terug voor een kloon van de Ford Fiesta, ondertussen heet de kleinste Mazda al een tijdje ‘gewoon’ 2. Of 2 Hybrid, die heeft de Toyota Yaris als basis. Nu je het zegt, bij de constructeur uit Hiroshima wordt het eigenlijk nooit echt saai.