Naast de teloorgang van dieselmotoren is er nog een tweede technologie in de autowereld die stilaan verdwijnt: de handgeschakelde versnellingsbak. In 2023 was volgens cijfers van Febiac maar liefst 71,5% van alle nieuwe auto’s van een automaat voorzien, terwijl dat amper tien jaar eerder, in 2013, niet meer dan 16,8% was. Aan het huidige tempo ziet het ernaar uit dat het aantal nieuwe auto’s met een handgeschakelde versnellingsbak tegen 2027 niet meer dan 10% zal bedragen.

Terwijl zowat iedereen die vandaag een rijbewijs haalt zijn rijexamen nog steeds aflegt met een auto met een handgeschakelde versnellingsbak – de enige manier om met zo’n auto te mogen rijden – zal het overgrote merendeel van die personen in de komende jaren amper of niet met zo’n manuele versnellingsbak rijden. Het aandeel van die handgeschakelde versnellingsbak smelt namelijk weg als sneeuw voor de zon. Daar zijn verschillende redenen voor. 

Automaten zijn de norm geworden 

Terwijl handgeschakelde versnellingsbakken vroeger de norm waren en automatische versnellingsbakken per definitie zorgden voor een hoger brandstofverbruik, niet samengingen met een sportieve rijstijl en ermee uitgeruste auto’s bovendien veel duurder waren dan exemplaren met een handbak, zijn die nadelen intussen al lang niet meer van toepassing.

Een moderne automaat met koppelomvormer of een exemplaar met dubbele koppeling (DSG, DCT…) en de continu variabele transmissies of CVT’s die we vaak terugvinden in Toyota’s bijvoorbeeld, zorgen niet (meer) voor een hoger verbruik. Door de technologische ontwikkeling, aangepaste software en het gebruik van een (veel) groter aantal verhoudingen dan bij een handgeschakelde versnellingsbak, zijn automaten vandaag vaak efficiënter dan een handbak, omdat ze altijd in de ‘juiste’ versnelling staan en razendsnel van verzet kunnen wisselen. Daarnaast zorgt de software van automaten vandaag voor een bijna onmerkbare overgang van de ene naar de andere versnelling én laten heel wat exemplaren ook toe om – indien gewenst – ook ‘manueel’ te schakelen, door het trekken of duwen aan de pook of via schakellepels aan het stuur. 

Automaten zijn ook een noodzaak om gebruik te kunnen maken van alle technologische snufjes van nieuwe auto’s, zoals file-assistenten, adaptieve cruisecontrol met stop & go-functie, autonoom rijden en ga zo maar door. Zeker in fileverkeer is het niet meer moeten (ont-)koppelen en zelf schakelen een verademing voor de bestuurder, in vergelijking met een handgeschakelde versnellingsbak die een voortdurende coördinatie van de linkervoet en de rechterhand vergt. 

Handbak voor diehards 

Natuurlijk hebben manuele versnellingsbakken nog een zekere aanhang. In de eerste plaats bij wie gewoon nog nooit met een automaat reed en daardoor – ‘onbekend is onbemind’ – niet beseft hoe makkelijk het wel is om met een automatische versnellingsbak te rijden. Anderen vinden dat niets boven een handbak gaat als het om sportief rijden gaat. Dat is eerder een gevoel dan een becijferbaar gegeven, want met de nieuwste generatie automaten zijn de acceleratie- en hernemingscijfers met een automaat minstens gelijk aan en vaak zelfs beter dan met een handbak.  

Voor elektrische auto’s is het hoe dan ook niet meer mogelijk om nog voor een handgeschakelde versnellingsbak te opteren en ook plug-inhybrides en de ‘full hybrids’ van bijvoorbeeld Toyota, Lexus en Renault zijn niet verkrijgbaar met een handbak. 

Febiac heeft de cijfers 

We vroegen de cijfers op bij Febiac en daaruit blijkt duidelijk dat de automaat het pleit definitief gewonnen heeft. Terwijl auto’s met een handgeschakelde versnellingsbak in 2013 nog goed waren voor 81,5% van alle nieuwe auto’s, is dat cijfer sindsdien elk jaar met gemiddeld 5,5% afgenomen. Het kantelpunt werd bereikt in 2020, toen de automaat voor het eerst even succesvol bleek als de manuele versnellingsbak, met een aandeel van 49,5%. Sindsdien is de dominantie van de automaat alleen maar groter geworden, met 56,6% marktaandeel in 2021, 62,3% in 2022 en al 71,5% vorig jaar. Aan het gemiddelde tempo van 5,5% stijging per jaar zal de manuele versnellingsbak tegen eind 2026 nog maar goed zijn voor zo’n 10% van de markt. Tegen dan wordt handgeschakeld rijden echt iets voor liefhebbers die er bewust voor kiezen. Ze zullen dan hoe dan ook maar weinig keuze hebben op de markt, want steeds meer merken hebben al afscheid genomen van de manuele versnellingsbak of zullen dat tegen dan gedaan hebben. Het overzicht van de auto’s die vandaag nog te koop zijn met een handgeschakelde versnellingsbak bezorgen we u in een volgend artikel.